Đã trải qua nhiều nghề, nhưng chỉ có niềm say mê với những chiếc loa toàn dải “xưa nay hiếm” và âm thanh cổ do chúng mang lại mới khiến thầy giáo Trương Vĩnh Khang thấy hết được thi vị của cuộc sống. Người ta nói anh bị “sảng loa”, điều đó chắc có phần đúng.
Anh Trương Vĩnh Khang bên những chiếc loa tự chế
“Phải lòng” âm thanh cổ
“Studio” của anh Khang nằm trong một ngách nhỏ của phố Vĩnh Tuy, nơi đây đã trở thành địa chỉ quen thuộc, truyền cảm hứng cho những người yêu thích âm thanh cổ, sự mộc mạc mà tinh tế của những chiếc loa đời cũ mang lại. Căn phòng nhỏ ở tầng 4 lỉnh kỉnh những chiếc loa thùng, củ loa, đĩa nhạc và dây dợ chính là thành quả để hoàn thành công trình mà anh gọi là dự án trong 6 tháng. Gia tài hiện tại của anh gồm 17 cặp loa thuộc nhiều chủng loại khác nhau, mỗi đôi loa là sự khác biệt trong thiết kế, là sản phẩm sáng tạo tuyệt vời của người làm ra chúng. Anh Khang tâm sự: “Lúc đầu tôi muốn làm một đôi loa để phục vụ nội thất cho căn nhà, rồi càng làm càng thấy hay, càng thấy thú vị. Đây là những loa rẻ tiền, nhưng tạo ra được những hiệu quả âm thanh khá hay, vừa chơi, vừa được giải trí, sưu tầm mãi rồi cũng được thế này”.
Toàn bộ những cặp loa là do anh tìm kiếm và tự tay đóng từng thùng loa. Anh thừa nhận mình là một người chăm chỉ tìm tòi, anh tự tìm hiểu về thông số kĩ thuật, thiết kế, cách lắp đặt, bảo quản, điều chỉnh âm thanh… Điều ngạc nhiên là những chiếc loa mà anh sưu tầm được đều mua từ những bãi rác, đó là phế liệu của những chiếc ti vi đời cũ được bán với giá chỉ vài trăm nghìn. Những chiếc loa thùng do anh dày công tạo nên là dùng gỗ thông do phá dỡ từ các thùng hàng. Sau đó, anh tìm hiểu cách làm và mày mò tự đóng theo thiết kế. Sự ngẫu nhiên lại trở thành đam mê, khi mua củ loa về và cho thử vào thùng loa, anh nhận thấy âm thanh phát ra từ những chiếc loa cổ sau khi được tái tạo có một sức hút kỳ lạ. Phát hiện ra cái hay từ dòng loa toàn dải, anh bắt đầu tiếp cận với dòng loa toàn dải có xuất xứ từ phương Tây, tìm kiếm ở những nhà sản xuất, các hãng loa nổi tiếng của Đức, Anh, Pháp … Không tốn kém như nhiều thú chơi đồ cổ khác, chơi loa toàn dải không đòi hỏi quá nhiều chi phí mà chủ yếu là công sức bỏ ra.
Những chiếc loa thùng với thiết kế đa dạng là đứa con tinh thần của anh Khang
Dùng loa Tây nghe nhạc dân tộc
Càng nghe càng nghiện, càng chơi càng say, thú chơi đó giờ đã trở thành niềm đam mê, là một phần trong cuộc sống của anh Khang. Ngày đi làm, chiều tối về là anh cùng bạn bè chơi âm thanh cổ, ngồi nhâm nhi chén trà nóng, thưởng thức âm nhạc, trao đổi về những chiếc loa toàn dải và những dự định ấp ủ.
Điều đặc biệt trong bộ sưu tập của anh Khang là tất cả đều là loa toàn dải. Anh cho biết: “Loa toàn dải mang đến âm thanh khác biệt so với những chiếc loa thông thường vì nó thỏa mãn được các dải tần về âm thanh trên một cái loa, từ dải tần thấp đến dải tần cao, do đó không phải sử dụng bộ phân chia tần số (thiết bị phân tần) như loa nhiều dải”. Theo anh, khả năng tái tạo âm thanh của những chiếc loa và thiết bị đầu đọc, âm ly có tuổi đời cách đây 70, 80 năm là vô cùng tốt vì nó tạo ra những âm thanh trung thực và sống động, không giống như âm thanh hiện nay, đó là âm thanh của thiết bị bán dẫn.
Thông qua các dòng loa và thiết bị âm thanh cơ bản này, anh có cảm nhận chỉ những sản phẩm chất lượng cao này mới bộc lộ được hết tinh túy của âm nhạc. Dòng nhạc dân tộc của mình hiện nay chưa được phổ biến một phần do cách tái tạo âm thanh chưa đem lại được cảm xúc đầy đủ cho người nghe. Người Việt Nam có thể nghe nhiều âm nhạc truyền thống nhưng tiếp cận với nhạc sống lại ít, vì các thiết bị tái tạo âm thanh làm cho người ta hiểu sai nó đi, cảm giác buồn, bi ai mà không tạo ra được sự hứng khởi. Thế giới đã thừa nhận dòng nhạc này là di sản trong khi đó người Việt Nam vì lý do nào đó mà lại lãng quên nó đi, lãng quên những nghệ nhân sống cả đời để gìn giữ văn hóa dân tộc.
Đắm mình trong tiếng ca trù của nghệ nhân Quách Thị Hồ, anh Khang cho biết, dự định sẽ làm thêm khoảng chục cặp thùng loa nữa với những cỡ loa khác nhau để hoàn thiện bộ sưu tập, khai thác màu sắc và âm thanh của từng cặp loa. Anh sẽ cố gắng kết hợp phối ghép củ loa cổ của người phương Tây với các loại thùng tự đóng để không những bộc lộ được tốt âm nhạc phương Tây mà còn thể hiện âm nhạc truyền thống của Việt Nam, góp phần lưu giữ giá trị cốt lõi của dân tộc.
